Παρατηρήσεις Δημοτικής Κίνησης «ΗΛΙΟΥ-ΠΟΛΙΣ, ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΟΛΗ»

επί του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Ηλιούπολης, που τέθηκε σε διαβούλευση στις 26.08.2024

Ηλιούπολη, 30.08.2024

1. Η Ηλιούπολη, έχει πραγματικά μεγάλες δυνατότητες και χαρακτηριστικά για να γίνει μια πόλη σύγχρονη, πολιτισμένη, οικολογική και ανθρώπινη, που θα εξυπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες των δημοτών. Σήμερα, όμως, φαίνεται, δυστυχώς, πλήρως εγκαταλελειμμένη στην τύχη της, μια πόλη απαξιωμένη και γερασμένη που έχει μείνει στάσιμη και προσπαθεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις ως ουραγός και όχι ως πρωταγωνιστής. Η αδράνεια και αδιαφορία είναι έκδηλες παντού.

2. Ως ΗΛΙΟΥ-Πόλις, Ανθρώπινη Πόλη θεωρούμε πως χρειάζεται να ληφθούν προληπτικά μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, και όχι κατασταλτικού τύπου που εν τέλει επιδεινώνουν την κατάσταση.

3. Στο πλαίσιο αυτό, ως Δημοτική Κίνηση έχουμε τονίσει πάμπολλες φορές την αναγκαιότητα εκπόνησης μιας συνολικότερης κυκλοφοριακής μελέτης, που αφενός θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιομορφίες της περιοχής, αλλά και που αφετέρου θα λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης για τα όσα σχεδιάζονται από την κεντρική Διοίκηση, παραγνωρίζοντας τις τοπικές ανάγκες, λαμβάνοντας υπόψη πως η Ηλιούπολη εξελίσσεται σταδιακά σε βασικό μητροπολιτικό κέντρο της νοτιοανατολικής Αττικής. Ως εκ τούτου, εκτιμούμε πως η Μελέτη για το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Ηλιούπολης (εφεξής «Μελέτη») θα έπρεπε να συνοδεύεται και από ειδικότερη κυκλοφοριακή μελέτη (σε συνάρτηση με την Αστική Σήραγγα Ηλιούπολης), καθώς τα δύο ζητήματα είναι αλληλένδετα.

Ι. Γενικές Σκέψεις – Προτάσεις Ευρύτερου Πολεοδομικού Σχεδιασμού

4. Ορισμένες προτάσεις ευρύτερου πολεοδομικού σχεδιασμού:

  • Αναθεώρηση – επικαιροποίηση του Πολεοδομικού Σχεδίου Ηλιούπολης λόγω παλαιότητας μέσω της εδώ σχολιαζόμενης Μελέτης είναι αναγκαία. Εντούτοις, ο καθορισμός των χρήσεων γης, που η σημερινή αναγκαιότητα επιβάλλει, θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να εντάσσονται όλα τα υπό διεκδίκηση από τους καταπατητές ακίνητα προς χάριν των αναγκών της πόλης, για τη δημιουργία πρασίνου, παιδικών χαρών, δημοτικής βιβλιοθήκης, βρεφονηπιακών σταθμών κ.α. Ο αναθεωρημένος πολεοδομικός σχεδιασμός θα αποτελέσει την πυξίδα της περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής αναγέννησης της πόλης.
  • Ιεράρχηση του δικτύου σε βασικούς άξονες κυκλοφορίας και σε ζώνες ήπιας κυκλοφορίας.
  • Ανακατασκευή πεζοδρομίων κεντρικών σημείων (ή σημείων με υψηλή διέλευση) ώστε να μην κινδυνεύουν οι πεζοί ή να μην αναγκάζονται να περάσουν απ’ τον δρόμο.
  • Μελέτη για τη δημιουργία δικτύου «πράσινων διαδρομών» στην πόλη μας που θα συνδέει τους βασικούς πόλους πρασίνου, αναψυχής, συγκέντρωσης κατοίκων.
  • Αναβάθμιση των πάρκων της πόλης έτσι ώστε να είναι προσβάσιμα από τους πολίτες. Δημιουργία εντός των πάρκων θεματικών δράσεων (για παράδειγμα skateboard – βοτανικοί κήποι – πάρκο τεχνών). Η χωροθέτησή τους πρέπει να καθοριστεί μέσω του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού.
  • Ενοποίηση των πάρκων της πόλης, με δημιουργία πράσινων διαδρομών (Υμηττός, Πικροδάφνη, άλσος Δ. Κιντή, πλατεία Παλαιών Πατρών Γερμανού (ΙΚΑ), πλατεία Εθνικής Αντίστασης (κεντρική) κ.α). Σαν ‘πράσινες διαδρομές’ εννοούμε ένα δίκτυο ροής πεζών και ποδηλάτων με πεζόδρομους και δρόμους ήπιας κυκλοφορίας, όπου θα υπάρχουν εκτεταμένες επιφάνειες πρασίνου (δέντρα και θάμνοι), κιόσκια και πέργκολες φυτεμένες με αναρριχητικά φυτά που θα δημιουργούν σκίαση, επιφάνειες νερού – σιντριβάνια, φωτοβολταϊκός φωτισμός, με χρήση ‘ψυχρών’ οικοδομικών υλικών, με αύξηση του πλάτους των πεζοδρομίων υπέρ της αύξησης του πρασίνου και σε βάρος της κίνησης των Ι.Χ. αυτοκινήτων στους δρόμους ήπιας κυκλοφορίας και με καλά οριοθετημένους και προστατευμένους ποδηλατοδρόμους. Όλα τα παραπάνω θα σχεδιαστούν σύμφωνα με τη βιοκλιματική φιλοσοφία με στόχο τον επηρεασμό του μικροκλίματος της περιοχής, έτσι ώστε να επιτευχθεί μείωση της θερμοκρασίας περιβάλλοντος κατά 3 με 4 βαθμούς τους θερινούς μήνες και βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Μέρος της διαδικασίας εκπόνησης της μελέτης θα είναι η διαβούλευση με τους κατοίκους για την εξυπηρέτηση επιμέρους αναγκών τους. Επιλογή μέρους του έργου δημιουργίας δικτύου «πράσινων διαδρομών» και ένταξή του πιλοτικά σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα ως πρώτο βήμα για τη σταδιακή υλοποίηση του συνόλου του δικτύου.
  • Εκπόνηση μελέτης αναβάθμισης του χώρου της κεντρικής πλατείας και του ευρύτερου χώρου πέριξ αυτής, με στόχο την κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση, την περιβαλλοντική προστασία και την αναζωογόνηση του εμπορικού κέντρου με πρόβλεψη για τη δημιουργία εκτεταμένου δικτύου πεζοδρόμησης του.
  • Ένταξη της δημόσιας περιουσίας στο νέο σχεδιασμό της πόλης µε οριοθέτηση θέσεων σχολείων, αθλητικών χώρων, πράσινου και άλλων δημόσιας χρήσης προς όφελος των κάτοικων.

ΙΙ. Επί των Στόχων της Μελέτης (σελ. 31)

5. Η μελέτη αναφέρει, μεταξύ των διαφόρων στόχων, τη διατήρηση του πληθυσμού της πόλης. Ταυτόχρονα δεν αγγίζει το θέμα των συντελεστών δόμησης. Η μη μείωση των ΣΔ σε συνδυασμό με τον ισχύοντα ΝΟΚ, την εκτίναξη  της οικοδομικής δραστηριότητας και την ύπαρξη στεγαστικών αναγκών, αυξάνει με βεβαιότητα τον πληθυσμό, δημιουργεί ανεπάρκεια των  υποδομών, των χώρων στάθμευσης, και υποβαθμίζει της ποιότητα της πόλης, η οποία σχεδιάστηκε σαν κηπούπολη.

6. Η μελέτη προτείνει την δημιουργία στον Υμηττό πόλου ήπιων τουριστικών δραστηριοτήτων. Η φράση θα πρέπει να διαγραφεί. Πρόκειται για πρωτοφανή διατύπωση, η οποία παραγνωρίζει το κανονιστικό πλαίσιο προστασίας του όρους Υμηττού και τη θέση της συντριπτικής πλειοψηφίας της τοπικής κοινωνίας της Ηλιούπολης. Σε κάθε περίπτωση, η Μελέτη θα πρέπει να θέτει τους ακόλουθους στόχους, οι οποίοι και θα πρέπει να αποτυπωθούν στον Τοπικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό της Ηλιούπολης:

  • Την προστασία και ανάπτυξη του δασικού οικοσυστήματος του Υμηττού, με στόχο την οικολογική του ανόρθωση και τη σύνδεσή του με τις λειτουργίες του αστικού ιστού.
  • Τη λήψη ιδιαίτερων μέτρων για την προστασία του δάσους και των δασικών εκτάσεων της περιοχής παρέμβασης από ανθρωπογενείς και μη παράγοντες, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, κρατικούς και μη.
  • Διασφάλιση του δημόσιου και δασικού χαρακτήρα του βουνού. Ολόκληρος ο ορεινός όγκος του Υμηττού οφείλει να διέπεται από συγκεκριμένο πλαίσιο προστασίας, όπου επιτρέπονται μόνο έργα διαχείρισης και προστασίας του οικοσυστήματος, με δυνατότητα τοποθέτησης ξύλινων μικρο-κατασκευών (κιόσκια, πέργκολες κλπ.) σε επιλεγμένα σημεία. Δεν είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για παρέμβαση με στόχο την ανάδειξη τουριστικών δραστηριοτήτων.

7. Περαιτέρω, είναι γνωστό πως στην υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΝΕΠ/32892/1414 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 200 Δ΄/01-04-2024) αναφορικά με τα Πολεοδομικά Πρότυπα (ΠΠ) δίνονται συγκεκριμένες οδηγίες για την εκπόνηση μελετών. Η πρόταση που εμπεριέχεται στη Μελέτη περί «τουριστικών δραστηριοτήτων» στον Υμηττό, αλλά και δημιουργίας Πάρκου Πόλης αποτελεί πρόταση μονάχα της μελετητικής ομάδας (με αμφιβολία να εγείρεται για το εάν έχει γίνει αποδεκτή και από τους αρμόδιους για τα περιβαλλοντικά ζητήματα). Κατά τα ανωτέρω, είμαστε κάθετα αντίθετοι, ενώ αντιπροτείνεται το Δημοτικό Άλσος με στόχο την ύπαρξη πράσινων διαδρομών στο ίχνος του ρέματος και την παραρεμάτια ζώνη της Πικροδάφνης.

ΙΙΙ. Επί των μεγάλων ζητημάτων που απασχολούν το Δήμο Ηλιούπολης

8. Το όρος του Υμηττού, εδώ και πάνω από 40 χρόνια, αποτελεί, με σωρεία νομοθετικών κειμένων, προστατευόμενο ορεινό δασικό σχηματισμό. Διεκδικούμε τη διατήρηση του καθεστώτος αυτού και αποκρούουμε τους όποιους σχεδιασμούς (από όπου και αν εξυφαίνονται) για αλλαγή χρήσης στις παρυφές του βουνού.

Ο Υμηττός δεν είναι «αστικό πάρκο», αλλά ορεινός δασικός σχηματισμός.

9. Ως εκ τούτου, η Μελέτη εκκινεί από εσφαλμένες παραδοχές, κατά το μέτρο που προτείνει χρήσεις στον Υμηττό, ασύμβατες με τη φύση του ως ορεινού δασικού σχηματισμού. Καμία χρήση που αλλοιώνει το δασικό χαρακτήρα του Υμηττού δεν μπορεί να είναι αποδεκτή.

Α. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ:

10. Η Μελέτη αναφέρει την «επιτακτική ανάγκη χωροθέτησης δημοτικών κοιμητηρίων» . Από που προκύπτει ο πληθυντικός των κοιμητηρίων (σελ. 4+ Μελέτης, σε διάφορα σημεία); Προτείνουμε την αναδιοργάνωση και αξιοποίηση του χώρου στο υπάρχον κοιμητήριο, το οποίο νομίμως υφίσταται από το σχέδιο του 1932. Ομοίως, η Μελέτη δεν λαμβάνει υπόψη την αναγκαιότητα, και κατ’ επέκταση την εξέταση εναλλακτικών σεναρίων χωροθέτησης για εγκατάσταση και λειτουργία Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών (ΚΑΝ).

Β. Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων:

11. Η λειτουργία του ΣΜΑ γίνεται με διαδοχικές νομοθετικές πράξεις που παρατείνουν, κατά παρέκκλιση, το ισχύον καθεστώς. Θα πρέπει να εκπονηθεί άμεσα μελέτη μετεγκατάστασης (ενδεχομένως μέσω διαδημοτικών συνεργασιών) και ταυτόχρονα πρόταση για μελέτη δημιουργίας μονάδας βιοαποβλήτων, όπως προβλέπεται και στο ΤοΣΔΑ, με σκοπό τη βέλτιστη δυνατή λύση στο θέμα.

12. Συγκεκριμένα, ο ΣΜΑ Ηλιούπολης βρίσκεται σε έκταση που εμπίπτει στο κανονιστικό πλαίσιο του ΠΔ για την προστασία του όρους Υμηττού στη Ζώνη Β – Περιφερειακή ζώνη προστασίας. Σύμφωνα με το άρθρο 92 του Ν. 4685/20 (ΦΕΚ 92/Α/7-5-2020), εγκρίθηκαν στους Δήμους της Περιφέρειας Αττικής θέσεις για τη προσωρινή λειτουργία Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) στα σημεία όπου ήδη λειτουργούσε σήμερα μεταφόρτωση κάθε μορφής.

13. Για το Δήμο Ηλιούπολης εγκρίθηκε η θέση αυτή για προσωρινή λειτουργία του ΣΜΑ. Η προσωρινή λειτουργία του ΣΜΑ επιτρέπεται από τη δημοσίευση του Ν.4685/20 έως τον καθορισμό χώρου προοριζόμενου για τη χρήση αυτή είτε με έγκριση ή τροποποίηση ρυμοτομικού σχεδίου, είτε με τροποποίηση ΓΠΣ ή με έγκριση ΤΧΣ και μέχρι τρία (3) έτη.

14. Εντός των εγκαταστάσεων του ΣΜΑ βρίσκονται και λοιπές υποδομές του Δήμου όπως το αμαξοστάσιο, το συνεργείο οχημάτων, πλυντήριο, σιδεράδικο επισκευής κάδων, γραφείο & αποθήκη ηλεκτρολογικού τμήματος, χώρος συντήρησης & αποθήκευσης υλικών κηπουρών, υπαίθριοι χώροι στάθμευσης οχημάτων, καθώς και τα γραφεία της Δ/νσης Περιβάλλοντος.

15. Είναι σαφές πως το υφιστάμενο καθεστώς δεν μπορεί να συνεχιστεί. Στην κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω η πρόταση της Μελέτης περί εγκατάστασης στην έκταση πλησίον των υποδομών της ΕΥΔΑΠ.

Γ. Ρέμα Πικροδάφνης:

16. Η Πικροδάφνη είναι ένα από τα τελευταία καταφύγια της φύσης μέσα στον αστικό ιστό της πόλης μας και η διαφύλαξή του αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Απαιτείται, κατ αρχάς, οριοθέτηση του ρέματος. Αποξήλωση της υπάρχουσας τσιμεντένιας διευθέτησης του ανοικτού τμήματος του ρέματος και συνολική στο μήκος, εντός των ορίων της πόλης, ανάπλαση με φυσικά υλικά, διαφυλάττοντας την υπάρχουσα πλούσια χλωρίδα και πανίδα.

  • Θα επιδιώξουμε την αντικατάσταση της υπάρχουσας από μπετό και πέτρα κατασκευής με οικολογικές παρεμβάσεις με σεβασμό στο περιβάλλον, για τη συνολική οριοθέτηση του ρέματος της Πικροδάφνης στο τμήμα της Ηλιούπολης, από την οδό Μαρίνου Αντύπα μέχρι τη λεωφόρο Βουλιαγμένης.
  • Στο ανοιχτό τμήμα του ρέματος προς τη λεωφόρο Βουλιαγμένης, υποστηρίζουμε την οριοθέτηση του όπως προβλέπει η μελέτη της Περιφέρειας, δηλαδή την ήπια οικολογική παρέμβαση αποκατάστασης.
  • Αναπλάθουμε τον περιβάλλοντα χώρο (διαδρομές πρασίνου – πεζοδρόμια) όπου είναι άμεση αρμοδιότητα του Δήμου.

Εν κατακλείδι, χρειάζεται να προωθηθεί μια εναλλακτική πρόταση που να περιλαμβάνει την αποκατάσταση της κοίτης του ρέματος στο ανοιχτό τμήμα του και την ενίσχυση των πρανών όπου χρειάζεται. Η Μελέτη αναφέρεται μόνο σε «ένταξη στην προς πολεοδόμηση περιοχή της έκτασης του κλάδου του ρέματος Πικροδάφνης που δεν έχει «οριοθετηθεί», χωρίς όμως να διασφαλίζονται τα ανωτέρω αναφερόμενα.

 

Δ. Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης:

17. Το ζήτημα του ΚΥΤ συμπυκνώνει τα δύο βασικά προβλήματα της Ηλιούπολης. Από τη μία το περιβαλλοντικό – χωροταξικό – πολεοδομικό και από την άλλη το θέμα της δημόσιας περιουσίας (το οποίο και δεν θα αναλύσουμε στη παρούσα διαβούλευση).

18. Ήδη, κατά το παρελθόν (υπ’ αριθμ. 67/1998 Πρακτικό Επεξεργασίας Συμβουλίου της Επικρατείας και απόφαση Ολομέλειας ΣτΕ), είχε κριθεί πως η εγκατάσταση του ΚΥΤ δεν είναι συμβατή με τη χρήση γης που υπάρχει για τον Υμηττό. Χαρακτηριστικό της απόφασης:

«στ. Διά της παρ. 2 περ. ε’ του άρθρου 2 του σχεδίου επιτρέπεται η κατασκευή Κέντρου Υπερυψηλής Τάσεως της ΔΕΗ εις ακίνητον ευρισκόμενον εντός της Β’ Ζώνης προστασίας του Υμηττού εις τα διοικητικά όρια των δήμων Αργυρουπόλεως και Ηλιουπόλεως απέχον, ως προκύπτει εκ των στοιχείων του φακέλλου, 60 μόλις μέτρα από του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως. Περαιτέρω διά του άρθρου 3 παρ. 1 του σχεδίου επιτρέπεται εντός των ορίων των ζωνών προστασίας (Α, Α1 και Β) η διέλευσις γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος υψηλής τάσεως. Και αι διατάξεις αύται είναι διαγραπτέαι και την αποκατάστασιν της οικολογικής ισορροπίας του Υμηττού. Και ναι μεν το άρθρον 24 του Ν 2516/ 1997 (Α. 159) περιέλαβε διατάξεις πανομοιοτύπους σχεδόν προς εκείνας των άρθρων 2 παρ. 2 περ. ε’ και 3 παρ. 1 του υπό επεξεργασίαν σχεδίου, αι διατάξεις του εν λόγω άρθρου όμως είναι διά τους ρηθέντας λόγους ανίσχυροι ως παραβιάζουσαι το περί προστασίας του περιβάλλοντος άρθρον 24 του Συντάγματος.»

Για το λόγο αυτό, αναλαμβάνουμε τις εξής πρωτοβουλίες:

  • Απαιτούμε την απομάκρυνση του ΚΥΤ, με βάση την τήρηση της νομιμότητας και τις ομόφωνες αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου. Εξετάζουμε το ζήτημα προσφυγής στο Συμβούλιο Συμμόρφωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας.
  • Η Μελέτη για τον Τοπικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό θα έπρεπε να προτείνει την άμεση εκπόνηση ειδικής μελέτης που θα αποδεικνύει πως υπάρχει εναλλακτική του ΚΥΤ λύση ώστε να καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες της πόλης μας.
  • Στόχος μας αποτελεί η δημιουργία χώρου πρασίνου σε ολόκληρη την έκταση που σήμερα καταλαμβάνεται από τις εγκαταστάσεις της ∆ΕΗ / ΑΔΜΗΕ.

19. Συνεπώς, η εδώ υπό διαβούλευση Μελέτη δεν είναι πλήρης, καθώς αγνοεί τη διαχρονικά εκπεφρασμένη βούληση της τοπικής κοινωνίας και του Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης περί δημιουργίας χώρου πρασίνου στο έκταση που βρίσκεται το ΚΥΤ. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να αναλυθεί περαιτέρω το σημείο αυτό και να ληφθεί η συγκεκριμένη τοποθέτηση.

 

Ε. Δημιουργία Πάρκου Πόλης στον Υμηττό:

20. Η Μελέτη παραγνωρίζει πλήρως το νομοθετικό πλαίσιο, αλλά και τη βούληση της τοπικής κοινωνίας. Κατά τα ήδη αναφερθέντα, καμία παρέμβαση δεν μπορεί να γίνει στον Υμηττό, πόσο μάλλον η μετατροπή ενός προστατευμένου οικοσυστήματος σε Πάρκο Πόλης (όπερ το υποβαθμίζει πλήρως). Εξάλλου, η Μελέτη εδράζεται σε στρεβλή ερμηνεία της Υπουργικής Απόφασης περί επίτευξης των Περιβαλλοντικών Προτύπων. Είναι σαφές πως η επίτευξη αυτών δεν μπορεί να λειτουργεί, εν τέλει, επιζήμια για το ίδιο το περιβάλλον, μέσω υποβάθμισης της προστασίας του Υμηττού.

21. Συνεπώς, οι σχετικές αναφορές θα πρέπει να διαγραφούν. Ομοίως, η Μελέτη δεν είναι πλήρης στο σημείο αυτό, καθώς δεν έχει εξετάσει άλλα σημεία της Ηλιούπολης, τα οποία θα μπορούσαν να μετατραπούν σε Πάρκα Πόλης.

IV. Επί των Εναλλακτικών Σεναρίων

22. Εισαγωγικά, επισημαίνεται πως τα προτεινόμενα σενάρια (όποια και αν είναι), εάν δεν ακολουθηθούν από παρεμβάσεις (πεζοδρομήσεις, αναπλάσεις, κίνητρα) είναι κενού περιεχομένου. Από την άλλη, η δυναμική ανάπτυξη και εξέλιξη της πόλης διαμορφώνει τα δικά της τοπικά κέντρα (εμπόριο, υπηρεσίες, αναψυχή κλπ.) τα οποία δεν μπορούν να αγνοηθούν. Η ύπαρξη αυτών των τοπικών κέντρων προκύπτει από τα επιμέρους χαρακτηριστικά των περιοχών (απόσταση από το κέντρο της πόλης που ταυτίζεται και αναπτύσσεται πέριξ του διοικητικού  και εμπορικού  κέντρου,  γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, αποκοπή τμημάτων της πόλης λόγω οδικών αξόνων και πολλά άλλα). Μια ακόμη παράμετρος που παίζει ρόλο στη διαμόρφωση των τοπικών κέντρων είναι ο συντελεστής δόμησης (πυκνότητα κατοίκησης). Γι’ αυτό, άλλωστε, στο ΓΠΣ  ορίζονται οι 14 Πολεοδομικές Ενότητες,  κατά  κύριο λόγο με βάση το συντελεστή δόμησης.  Συνεπώς, το Σενάριο 3 φαντάζει εκτός υφιστάμενης πραγματικότητας.

23. Συμπληρωματικά, αναφέρεται πως η Μελέτη δεν έχει λάβει υπόψη (όπως είναι προφανές ότι θα έπρεπε) την Πιλοτική Πεζοδρόμηση της Λεωφόρου Ειρήνης, που έλαβε χώρα κατά το έτος 2020 (link δελτίο τύπου του Δήμου Ηλιούπολης https://ilioupoli.gr/index.php/2020/06/22/pilotiki-pezodromisi-tis-leoforou-eirinis/). Το συγκεκριμένο μέτρο ήταν ανεπιτυχές, και εγκαταλείφθηκε άμεσα. Η Μελέτη θα πρέπει να το διερευνήσει, αναλύοντας τις παραμέτρους για την αποτυχία του εγχειρήματος, ώστε να ληφθεί υπόψη ως παράγοντας του εδώ προτεινόμενου Σεναρίου 3.

24. Επιπλέον, η Μελέτη ερμηνεύει εσφαλμένα, κατά την άποψή μας, τη μη συγκρότηση δυναμικού κέντρου πόλης, αποδίδοντάς την στη διασπορά χρήσεων στα τοπικά κέντρα (σελ. 22 της Μελέτης).  Η συγκρότηση αδύναμου κέντρου στην Ηλιούπολη, οφείλεται, ως επί το πλείστον, σε εξωγενείς παράγοντες (η θέση της πόλης στο άκρο του λεκανοπέδιου  και κοντά  στο κέντρο  της Αθήνας, καθώς και η ύπαρξη  δυναμικών εστιών όπως η Γλυφάδα, το κέντρο της Αθήνας και το Metro Mall).

25. Κατά τη γνώμη μας, το Σενάριο 2 (Οργάνωση Αυτάρκων Εσωστρεφών Πολεοδομικών Ενοτήτων) θα πρέπει να εξετασθεί με μεγαλύτερη ενδελέχεια και να αναλυθεί περαιτέρω. Η Ηλιούπολη αποτελεί Δήμο με πολύ μεγάλη έκταση, με αποτέλεσμα η υπερσυγκέντρωση δραστηριοτήτων σε ένα μόνο κεντρικό σημείο να δημιουργεί προβληματισμό. Ομοίως, στην Ηλιούπολη υφίσταται η ιδιομορφία ύπαρξης ακινήτων, το νομικό καθεστώς των οποίων δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί (ορισμένα τελούν υπό διεκδίκηση από ιδιώτες). Τα ακίνητα αυτά βρίσκονται διάσπαρτα, σε διάφορες επιμέρους γειτονιές της Ηλιούπολης. Η Μελέτη δεν φαίνεται να έχει λάβει υπόψη τον παράγοντα αυτό, καθώς δεν υφίσταται ουδεμία πρόταση για το πώς τα ακίνητα αυτά (για λόγους ευκολίας, ονομαζόμενα «δημόσια περιουσία») μπορούν να ενταχθούν στον πολεοδομικό σχεδιασμό της πόλης μας. Με άλλα λόγια, τα ακίνητα αυτά μπορούν (και πρέπει) να χρησιμοποιηθούν κατά τρόπο τέτοιο, ώστε η χρήση τους να αποδοθεί στους δημότες. Το Σενάριο 3 φαίνεται να αποκλείει de facto την ένταξη αυτών των ακινήτων στον ευρύτερο σχεδιασμό της πόλης, και δη ως προς την χρήση τους για κοινωφελείς σκοπούς (οριοθέτηση θέσεων σχολείων, αθλητικών χώρων, πράσινου και άλλων δημόσιας χρήσης προς όφελος των κάτοικων).

26. Πέραν των ανωτέρω, η Μελέτη δεν κάνει καμία αναφορά σε χώρους, οι οποίοι ενδέχεται να έχουν σημαντικό ιστορικό ενδιαφέρον για την περιοχή. Με αφορμή τον εορτασμό των 100 χρόνων από την «ίδρυση» της Ηλιούπολης, υφίστανται διάφορες προτάσεις περί ανάδειξης τοπόσημων της Ηλιούπολης. Τα σημεία αυτά οφείλουν να ενταχθούν στον Τοπικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό, κάτι που παραγνωρίζει πλήρως η Μελέτη. Στην κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να ερευνηθεί (από πολεοδομική σκοπιά) η δυνατότητα δημιουργίας «Κέντρου Ιστορίας & Πολιτισμού Ηλιούπολης» και να προβλεφθεί η χωροθέτησή του σε κατάλληλο σημείο που θα αναδεικνύει την ιστορική και πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής μας.

27. Ακόμη, το απορριφθέν από τη Μελέτη (χωρίς, όμως, καμία ανάλυση – έστω και ακροθιγώς) Σενάριο 2 δημιουργεί ενεργά και ουσιαστικά κοινωνικά κέντρα σε 12 σημεία της πόλης επιτρέποντας τη διάχυση και εμπορικών χρήσεων, αλλά και χρήσεων διασκέδασης- πολιτισμού. Τουναντίον, το Σενάριο 3 απολήγει στη δημιουργία ενός κέντρου κορεσμένου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται·  μεταβολή στη φυσιογνωμία της περιοχής, υψηλά ενοίκια για εμπορικές χρήσεις στη περιοχή, μετακύληση του κόστους στον καταναλωτή, με αποτέλεσμα την πλήρη εμπορευματοποίηση του χώρου. Χαρακτηριστική η διατύπωση της Μελέτης (Σελ. 23) περί «ενθάρρυνσης για κατασκευή εμβληματικών πολυλειτουργικών χώρων». Ακόμη, η υιοθέτηση του Σεναρίου 2 οδηγεί (λαμβάνοντας υπόψη και τη γεωγραφική έκταση της Ηλιούπολης) σε γειτονιές, δίχως ουσιαστική «ζωή», σε μετατροπή τους σε απρόσωπους χώρους κατοικίας, χωρίς σημεία συγκέντρωσης της γειτονιάς, ανάπτυξης σχέσεων ανάμεσα στους κατοίκους, σχέσεων που οδηγούν σε δεσμούς αλληλεγγύης.

28. Συμπληρωματικά, το Σενάριο 3 παραγνωρίζει το αίτημα των δημοτών της Ηλιούπολης περί δημιουργίας νέας στάσης του Μετρό στην πλατεία Ανεξαρτησίας (περιοχή Αγίας Μαρίνας), όπου θα δημιουργηθεί (έστω και σε δεύτερο χρόνο) ένα νέο (τοπικό) κέντρο.

29. Κατόπιν τούτων, φαίνεται πως η Μελέτη έχει προβεί σε λήψη του αιτούμενου. Με άλλα λόγια, εκκινεί από την παραδοχή ότι το Σενάριο 3 (Μονοκεντρικό) είναι η βέλτιστη λύση, δίχως, όμως, τούτο να αποδεικνύεται από συγκεκριμένα στοιχεία, όπως θα έπρεπε. Κατά τη γνώμη μας, θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ανάλυση, λαμβάνοντας υπόψη τις παραμέτρους που προαναφέρθηκαν, ώστε να δημιουργηθεί ένας σχεδιασμός που θα προσεγγίζει περισσότερο στο Σενάριο 2 (διάφορα μικρότερα / περιφερειακά τοπικά κέντρα), διατηρώντας όμως και στοιχεία που αφορούν το εκ των πραγμάτων διαμορφωθέν ιστορικό κέντρο της Ηλιούπολης.

 

Θοδωρής Παπαδάτος

Δημοτικός Σύμβουλος Ηλιούπολης &

Επικεφαλής της Δημοτικής Κίνησης «ΗΛΙΟΥ-ΠΟΛΙΣ, ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΟΛΗ»