Σκέψεις για τις Επιπτώσεις της Εφαρμογής του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) στο Δομημένο Περιβάλλον
Κατά τη Ειδική Συνεδρίαση Λογοδοσίας του Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης της 27ης Αυγούστου 2024, ως Δημοτική Κίνηση θέσαμε στη Δημοτική Αρχή το ακόλουθο ερώτημα (όπως έχει αποτυπωθεί και στη σχετική Πρόσκληση ΔΣ):
«Νέος Οικοδομικός Κανονισμός & "πολεοδομικά κίνητρα": Παροχή εξηγήσεων για την ολιγωρία της Δημοτικής Αρχής στη λήψη μέτρων για αναστολή έκδοσης αδειών που κάνουν χρήση των εν λόγω "πολεοδομικών ευεργετημάτων", με απόρροια την επιδείνωση των οικιστικών και περιβαλλοντικών συνθηκών στην Ηλιούπολη.»
Πρόκειται για ζήτημα κομβικό, που σχετίζεται τόσο με τις προσαυξήσεις ύψους με βάση τα μπόνους του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) όσο και με την η εξαίρεση από τον προσμετρούμενο συντελεστή δόμησης διαφόρων χώρων (ο λεγόμενος κρυφός συντελεστής). Αμφότερες οι ρυθμίσεις οδηγούν σε μεγαλύτερα κτίρια και κατ’ επέκταση σε επιδείνωση του οικιστικού περιβάλλοντος.
Το ίδιο ζήτημα είχαμε θέσει και στη 13η Συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 23ης Μαΐου 2024, αλλά και στη 17η Συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2024, αναλύοντας πτυχές του προβλήματος, με τη Δημοτική Αρχή να αδιαφορεί (υποτιθέμενης ότι έχει αντιληφθεί το θέμα) πλήρως.
Συγκεκριμένα, η ψήφιση του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού με τον Ν 4097/12, εισήγαγε για πρώτη φορά κριτήρια αύξησης της δόμησης με βάση περιβαλλοντικά κίνητρα. Σημειωτέον πως ψηφίστηκε την εποχή που λόγω της οικονομικής κρίσης, η οικοδομική δραστηριότητα στη χώρα ήταν μηδενική , με πρόθεση να δώσει κίνητρα αύξησης της οικοδομικής δραστηριότητας. Οι δυσμενείς συνέπειες της εφαρμογής του άρχισαν να αχνοφαίνονται το 2017, αλλά γιγαντώθηκαν στις μέρες μας, αλλοιώνοντας σύνθεση και πολεοδομικά χαρακτηριστικά σε ολόκληρες περιοχές και προκαλώντας αντιδράσεις από κατοίκους και Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στα θετικά του ήταν η επαναφορά αρχιτεκτονικών στοιχείων όπως τα έρκερ, εσωτερικά ύψη κλπ. Όμως, η καταστροφική συνέπεια ήταν η έμμεση αύξηση του συντελεστή δόμησης, με τον μη υπολογισμό στη δόμηση των χώρων των κλιμακοστασίων και των εισόδων , των επιφανειών των έρκερ, των παταριών, των σοφίτων, των ηλιακών αίθριων κλπ., χωρίς αντίστοιχη διασφάλιση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου με εξασφάλιση νέων κοινοχρήστων χώρων.
Με τον Ν. 4759/20 πολλαπλασιάστηκαν τα εργολαβικά οφέλη. Τα πατάρια από 10% της δόμησης έγιναν 25%, οι σοφίτες έγιναν όροφοι, οι διατάξεις του άρθρου 10 (κίνητρα περιβαλλοντικού οφέλους) με την πρόσθετη δόμηση λόγω απόσυρσης ενεργοβόρων κτιρίων, με τα φυτεμένα δώματα, με κίνητρα μείωσης της κάλυψης για αύξηση του ύψους, αντιβαίνοντας τα οριζόμενα από τα τοπικά διατάγματα μέγιστα ύψη, και πολλές άλλες διατάξεις με τις οποίες το «όποιο» θετικό αποτύπωμα στο περιβάλλον που προκύπτει με την ενεργειακή αναβάθμιση του νέου κτιριακού δυναμικού, αυτοαναιρείται με την αλόγιστη αύξηση της δόμησης που σε κάποιες περιπτώσεις φτάνει το 100% . Απορία προκύπτει για το «πώς ο συντελεστής δόμησης που αποτελεί ζήτημα δημοσίου συμφέροντος , μπορεί να γίνεται αντικείμενο ανταλλάγματος με την περιβαλλοντική & ενεργειακή αναβάθμιση».
Επί της ουσίας, το ζήτημα θέτει στην καρδιά του το δίλημμα (ψευδό δίλημμα κατά τη γνώμη μας) μεταξύ προστασίας περιβάλλοντος και ανάδειξης ποιότητας ζωής από τη μια και από την άλλη της οικιστικής πίεσης που υφιστάμεθα.
Ας επισημανθεί, χάριν παραδείγματος, λόγω της ιδιαίτερης σημασίας για το δημόσιο χώρο, μια απλή φαινομενικά αλλαγή ορισμού της πέργκολας, από την οποία κατακλύζεται ο δημόσιος χώρος, με την δυνατότητα που δίνεται να αυξάνεται το ύψος της και να τοποθετούνται κατακόρυφα στοιχεία πλήρωσης. Είναι σαφές ότι πρόκειται για ρύθμιση που υπαγορεύτηκε από συγκεκριμένα συμφέροντα, που επιθυμούν να μετατρέψουν τους υπαίθριους δημόσιους χώρους σε επέκταση των καταστημάτων τους, σε βάρος του ζωτικού για τους πολίτες δημόσιου χώρου. Αποτέλεσμα είναι η υποβάθμιση του δημόσιου χώρου με την γενική επέλαση των τραπεζοκαθισμάτων , και η κατάληψή του με ημίκλειστους χώρους, επιβαρύνοντας το διαμορφωμένο οικιστικό περιβάλλον και μειώνοντας τους υπαίθριους ακάλυπτους χώρους , περιορίζοντας το δικαίωμα των κατοίκων στην πρόσβαση στον ελεύθερο χώρο. Αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα που την τελευταία δεκαετία έχουν τακτοποιηθεί περί τα 35 εκατομμύρια τετραγωνικών μέτρων αυθαίρετων επιφανειών ακινήτων. Αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της αύξησης του Σ.Δ. που οι δηλωμένες αυτές επιφάνειες αυθαιρέτων επιφέρουν στο δομημένο περιβάλλον;
Τα μπόνους (είτε καθ ύψος είτε κατ’ όγκο) του ΝΟΚ, λοιπόν, στην πραγματικότητα αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της πόλης, κλείνοντας τον ορίζοντα και την θέα, επηρεάζοντας καθοριστικά το μικροκλίμα της περιοχής. Ας αναλογιστούμε, επίσης, τις δυσμενείς επιπτώσεις στο δημόσιο χώρο και στο οικιστικό περιβάλλον, στα υπάρχοντα δίκτυα υποδομών της πόλης, στην γιγάντωση των κυκλοφοριακών προβλημάτων και στην ανεπάρκεια των χώρων στάθμευσης.
Η αδράνεια, λοιπόν, της Δημοτικής Αρχής να λάβει τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος είναι εγκληματική Ως Δημοτική Κίνηση, έχουμε ήδη προτείνει πολλάκις την αναστολή έκδοσης πολεοδομικών αδειών που εφαρμόζουν τις σχετικές «ευεργετικές» διατάξεις του ΝΟΚ, διατάξεις που οδηγούν σε σημαντική πολεοδομική επιβάρυνση, από την οποία επωφελείται μόνο ο ιδιοκτήτης του κτιρίου και ο εργολάβος. Μια τέτοια λύση, πέρα από τα περιβαλλοντικά οφέλη, διασφαλίζει, άλλωστε, και τους δημότες από πιθανά νομικά προβλήματα που μπορούν να αντιμετωπίσουν στο μέλλον, όπως αναλυτικά έχουμε καταδείξει στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Δυστυχώς, η Δημοτική Αρχή, μην αναλαμβάνοντας καμίας πρωτοβουλία, όχι μόνο είναι φοβική στη σύγκρουση με το Υπουργείο, αλλά κλείνει και το μάτι σε (τοπικά ή/ και υπερτοπικά) συμφέροντα.
