Η 11η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε το 2003 από τον ΟΗΕ ως η Διεθνής Ημέρα Βουνού για να αναδείξει τη σημασία του για τη ζωή στον πλανήτη.
Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Βουνού, θέλουμε να υπενθυμίσουμε στους συμπολίτες μας ότι η βιωσιμότητα και οι σπουδαίες οικολογικές υπηρεσίες του Υμηττού δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένες. Οι κίνδυνοι και οι απειλές πολλαπλασιάζονται και απαιτείται εγρήγορση και συμμετοχή των πολιτών για την προστασία του βουνού μας.
Ο Υμηττός επηρεάζεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες που ασκούνται στις περιφερειακές του περιοχές αλλά και εντός του γεωγραφικού του χώρου.
Παρά τις πιέσεις συρρίκνωσης και υποβάθμισης του φυσικού χώρου, ο Υμηττός παραμένει ένα ζωντανό και πλούσιο οικοσύστημα. Ο ρυθμιστικός του ρόλος στον μετριασμό των ακραίων θερμοκρασιών, η συμβολή του στον κύκλο του νερού και ο εμπλουτισμός των υπόγειων νερών, η μεγάλη συμβολή του στην αντιπλημμυρική προστασία, η επίδραση του στην φυσική κυκλοφορία των αερίων μαζών, είναι μόνο λίγες από τις οικοσυστημικές υπηρεσίες του. Συγχρόνως, η πλούσια χλωρίδα του που φιλοξενεί πλήθος εντόμων, η άγρια ζωή, τα πουλιά, θηλαστικά και ερπετά που βρίσκουν καταφύγιο και τροφή στο φιλόξενο βουνό μας, αξίζουν την προστασία μας για να συνεχίσουν να υπάρχουν και αύριο.
Οι απειλές που πρέπει να αντιμετωπίσουμε σήμερα σχετίζονται τόσο με την οικιστική επέκταση, όσο και με προβλήματα αυθαιρεσιών που συνεχίζονται για πολλά χρόνια λόγω της έλλειψης βούλησης και αδυναμίας της Διοίκησης να επιβάλλει το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο. Αυθαιρεσίες που σχετίζονται κυρίως με δημόσιους φορείς που συμπεριφέρονται ως καταπατητές του βουνού, όπως πυλώνες της ΔΕΗ και το Κέντρο Υπερ-υψηλής Τάσης (ΚΥΤ), ο παράνομος σταθμός μεταφόρτωσης απορριμμάτων της Ηλιούπολης, το παράνομο νεκροταφείο, η ανεξέλεγκτη απόθεση απορριμμάτων και ΑΕΚΚ, καθώς και πλήθος άλλων παράνομων δραστηριοτήτων συνεχίζονται επί δεκαετίες.
Αν συνυπολογίσουμε την οικολογική υποβάθμιση λόγω των συχνών πυρκαγιών, της παρατεταμένης ανομβρίας και των ακραίων καλοκαιρινών θερμοκρασιών που οδηγούν στην ξήρανση, υποβάθμιση και απώλεια της βλάστησης, αντιλαμβανόμαστε ότι μόνο με σωστή φροντίδα και διαχείριση των περιοχών που πλήττονται, όχι με ανεξέλεγκτες φυτεύσεις αλλά με οργανωμένη αναδάσωση, όπου χρειάζεται και σύμφωνα με τον σχεδιασμό των δασικών υπηρεσιών, μπορούμε να προστατέψουμε το οικοσύστημα.
Ένα κρίσιμο θέμα που πρέπει να επιλυθεί είναι η αδυναμία διαχείρισης του Υμηττού από το Δασαρχείο Πεντέλης λόγω έλλειψης προσωπικού. Το Δασαρχείο Υμηττού έχει μεν θεσμοθετηθεί εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά δεν έχει συσταθεί στην πράξη.
Για τους ίδιους λόγους ο Φορέας Διαχείρισης, υποστελεχωμένος και υποβαθμισμένος, δεν μπορεί αδυνατεί να εκπληρώσει το σημαντικό ρόλο που του αναλογεί. Έχει συγχωνευτεί με τον αντίστοιχο φορέα της Πάρνηθας, και υποβιβαστεί σε Μονάδα Διαχείρισης μέσω του ΟΦΥΠΕΚΑ με ελάχιστο προσωπικό, ενώ στην δικαιοδοσία του περιλαμβάνονται όλες οι προστατευόμενες περιοχές της Αττικής. Είναι πρακτικά αδύνατον να εποπτεύσει και να ελέγξει αποτελεσματικά όλες αυτές τις περιοχές!
Δεν είναι τυχαίο ότι το ΠΔ που κατατέθηκε το 2011 ακυρώθηκε, και το νέο ΠΔ, που βρίσκεται σε διαδικασία εκπόνησης, υιοθετεί μια λογική νομιμοποίησης πολλών παραβάσεων του παρελθόντος.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η προστασία και βιώσιμη διαχείριση του Υμηττού προϋποθέτει τα ακόλουθα :
- Τη διατήρηση της ακεραιότητας του ορεινού όγκου, και των φυσικών στοιχείων κα έλεγχο των ανθρωπογενών πιέσεων. Απομάκρυνση των παράνομων υποδομών (ΚΥΤ, σταθμός μεταφόρτωσης απορριμμάτων) και εξεύρεση άλλων χώρων εγκατάστασης εντός του αστικού ιστού με εφαρμογή σύγχρονων λύσεων που μειώνουν την χρήση γης (π.χ. πρόληψη και επαναχρησιμοποίηση απορριμμάτων, οικιακή/συνοικιακή κομποστοποίηση).
- Η αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων (καύσωνες, πλημμύρες, πυρκαγιές) επιβάλλει τη λήψη μέτρων για τον μετριασμό τους. Προτείνονται λύσεις βασισμένες στη φύση, που μπορούν να εξειδικευτούν σε αντιπλημμυρικά έργα με ήπιες επεμβάσεις, αύξηση της δασοκάλυψης, καλύτερο σχεδιασμό πυροπροστασίας πρόληψης και καταστολής, προστασίας των ρεμάτων για την παροχέτευση των νερών και επέκταση του πρασίνου και της βιοποικιλότητας μέσω της κοίτης τους. Η διασύνδεση των χώρων πρασίνου πρέπει να συνεχιστεί και εντός του πολεοδομικού ιστού, με όλες τις ευεργετικές του συνέπειες.
- Επίσπευση της ολοκλήρωσης της Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, με σαφείς στόχους προστασίας και όχι εξυπηρέτησης συμφερόντων. Ο κατακερματισμός των ζωνών χρήσης που επιχειρείται από το νέο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος δεν βελτιώνει την κατάσταση και απλά διαιωνίζει την ασάφεια, την αυθαιρεσία και την αναρχία των δραστηριοτήτων.
- Θεσμικά, θα πρέπει να λειτουργήσει η δημόσια διοίκηση με την επαναδημιουργία του Οργανισμού της Αθήνας, λειτουργία του Δασαρχείου Υμηττού, αναβάθμιση και ουσιαστική λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης με αποφασιστική συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών.
Τίποτε δεν μπορεί να προχωρήσει, χωρίς πολιτικές πρωτοβουλίες και καλλιέργεια της αντίληψης ότι οι λύσεις πρέπει να βασίζονται σε αντίστοιχες φυσικές λειτουργίες και τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις.
Να γίνουμε σύμμαχοι και προστάτες του βουνού μας γιατί μας χρειάζεται και το χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε!
